“Rond de tafel ontstaat in samenspel met licht en audio een soort seance. Het is een participatieve installatie, maar zonder dat je de andere aanwezigen in de ogen hoeft te kijken of moet aanraken of aanspreken."
Door Yasmin Van 'tveld
---
Tineke De Meyer is bezig aan Inland Island, een performatieve installatie en poëtische audiovoorstelling waarbij je kan aanschuiven. Je neemt samen met enkele anderen plaats aan een tafel, waar je via een hoofdtelefoon wordt aangesproken door een stem zonder lichaam. Deze stem behoort toe aan een grenswezen — een engel, een alien? Dit personage is tegelijk wel en niet aanwezig en spreekt als een eeuwige getuige over wat zich aan en ver voorbij de tafel afspeelt.
“Inland Island is een bevreemdende audiovoorstelling zonder live performer. De tafel waaraan het publiek samenkomt is een herkenbaar ding, net als de hoorbare stem. Toch heeft de stem veel weg van een engel – of een wezen dat buiten de tijd staat, dat tussen alle genders valt en dat grenzen overstijgt. Het is een boodschapper die zich tussen verschillende werelden bevindt en die ons doet stilstaan bij vragen over perceptie en perspectief”, aldus Tineke.
“Rond de tafel ontstaat in samenspel met licht en audio een soort seance. Het is een participatieve installatie, maar zonder dat je de andere aanwezigen in de ogen hoeft te kijken of moet aanraken of aanspreken. Het is dus ook toegankelijk voor al wie niet zo gewonnen is voor participatieve kunst. Je wordt wel uitgenodigd tot kleine acties, zoals ‘leg je handen op de tafel’. Je handen worden vervolgens een poort die je onder impuls van de stem en het licht anders laat kijken naar wat er aan het gebeuren is.”
Hoe heb je de ontwikkeling van deze installatie aangepakt tijdens je residentie?
“Ik heb mij vooral geconcentreerd op het visuele en ben aan de slag gegaan met setontwerper Julien Thomas en lichtontwerper Vinny Jones. Vinny stelt zich veel dezelfde vragen die ook door mijn hoofd gaan: over hoe we dingen weten, hoe wat we waarnemen beïnvloed wordt en over hoe breed de realiteit kan zijn en hoe je die realiteit verder kan openduwen. Voor mij hangen die vragen samen met taal. Taal heeft limieten waardoor het op zekere hoogte tegenwringt. Om de realiteit zijdelings en vanuit zijn meervoudigheid te benaderen, omzeilen we de limieten van taal door middel van licht en geluid. Zo werken Linde Carrijn en Dijf Sanders van Zonderwerk momenteel aan een prachtig geluidsontwerp dat Inland Island verder buiten het talige openplooit – om zo het speelse en imaginaire uit te nodigen.”
Hoe laat je een talig dialoog beïnvloeden door licht?
“Ik bedoel daar vooral mee dat ik geïnteresseerd ben in wat er zijdelings binnenkomt, want die elementen beïnvloeden ook je waarneming. Licht stuurt je blik zacht of installeert een sfeer. Binnen deze installatie is het licht een taal die geen taal is. Het gaat over het aftasten van grenzen buiten taal om met licht als een meer poëtische verteller. Op een simpele manier vervreemdt een gekleurde schaduw bijvoorbeeld je hand. Of het verbindt je lijf met de andere schaduwen rondom de tafel. Het ritme van licht en schaduw zorgt ook voor beweging, daar waar de toeschouwer eigenlijk helemaal niets aan het doen is. Zie het als een contrast met het dag- of kunstlicht waaraan we gewend zijn om andere realiteiten uit te nodigen.”
“De kracht en de limiet van taal vallen eigenlijk samen; als het in een woord zit, zit het ook weer vaster. Ik zie taal als een poging om iets te vatten en tegelijk als iets dat een vrij dominante realiteit creëert. Afhankelijk van de woorden die je voorhanden hebt, zit je vast aan een zeker beeld. Maar de realiteit is vaak genuanceerder dan taal je toelaat uit te drukken. Ik werk vanuit taal en vind taal tegelijk superlastig. Schrijven is een worsteling die ik graag aanga. Ons voornaamste communicatiemiddel is beperkend, maar tegelijk een krachtige manier om dingen open te maken.”
Je bent ook bezig met de intimiteit van audio. Kan je mij daar iets meer over vertellen?
“Het gaat over hoe een stem tegelijk heel dicht en toch zeer ver kan zijn. Over hoe dat op een plek terechtkomt bij de luisteraar. Als je bijvoorbeeld wat je aan het lezen bent simultaan voorgelezen krijgt, dan komen die twee stemmen samen. Wanneer je in een museum iets leest terwijl iemand vlak achter je diezelfde tekst voorleest, dan kom je ergens samen waar je in een gewoon gesprek niet passeert. Die plek interesseert mij.”
Wat hoop je dat de bezoeker meeneemt na hun ervaring?
“Ik wil dat ze met een gevoel van verbinding naar huis gaan. En ook met een gevoel van geactiveerde verbeelding. Dat ze kunnen denken: ‘Aha, oké, dit is wat ik nu zie, maar er is meer aan de hand.’ Dat ze wat dichterbij het mysterie van de ander zijn kunnen komen.”