Tekst en interview door Maarten Buser

Samuel Saelemakers, Curator Kunst in de Stad, Antwerpen, en docent:

"Chloë en ik kennen elkaar sinds ze in 2015 resident was bij WIELS. Ik bezocht toen de ateliers van de residenten. Ik werd erdoor geraakt dat ze enerzijds zo’n heel intiem onderwerp kiest als de eigen familie, en anderzijds doordat ze ook heel erg inzet op de beeldende elementen van haar werk. Ze heeft een scherp oog voor de kwaliteiten van film en fotografie. Die combinatie raakte me. Dat is denk ik ook de kern van Famyly: dat Chloë niet alleen haar eigen media kritisch bevraagt, maar tegelijkertijd ook vragen stelt over de universele thematiek van familiebanden. Sindsdien die eerste ontmoeting hebben we verschillende keren samengewerkt. Zo programmeerde ik voor Kunsthal Extra City in Antwerpen haar video Magic, a portrait of Joris uit 2018. Die is in juni en juli van vorig jaar ook vertoond in de Brakke Grond, toen Famyly oorspronkelijk te zien zou zijn geweest, maar uitgesteld werd vanwege corona en opschuivende agenda’s. Famyly is de eerste keer dat ik een solotentoonstelling met Chloë maak. [lachend:] Maar zo voelt het eigenlijk niet."

Er is ook een overlap of verwantschap tussen Samuels eigen interesses en die van Chloë. "Zelf heb ik geen voorkeur voor bepaalde media, maar ik word vooral geboeid door hoe we kunnen spreken over wat ons raakt, wat ons aantrekt of afstoot. De formele aspecten van kunst vind ik daarbij heel belangrijk; die verschillen bij kunst natuurlijk ingrijpend van bijvoorbeeld politiek of journalistiek, die eigenlijk ook over die zaken gaan. De manier van aanspreken is echter heel anders: kunst probeert niet te overtuigen. Die existentiële ontroering of verontrusting komen uiteraard ook naar voor in familiebanden, hoewel die thematiek geen bijzonder specifieke rol speelt in mijn eigen praktijk. Hoewel, ik ben de zoon van een beeldend kunstenaar en een psycholoog. [lachend:] Ik moest dus wel curator worden."

Het is niet geheel verrassend dat Chloë, die zelf ook is aangeschoven bij het gesprek, zijn gevoeligheid prijst voor haar werk: "Samuel kan heel goed kijken, ook op een formeel niveau. Hij helpt me om alle kronkels tijdens mijn maakproces glad te strijken. Samuel is een heel vaardige tolk." Waarop hij reageert: "Dat is een goede vergelijking, de tolk. Ik ga ook niet over de psychologie achter de tentoonstelling, of waarom Chloë bepaalde beelden terug laat keren in andere werken. De inhoud staat al vast. Maar ik kan wel helpen met de vorm om het werk aan het publiek te tonen. Omdat Chloës oeuvre zo intiem is, is dat wel spannend. Ik vind het zelfs ontroerend om daaraan mee te mogen werken. Dat ze me voor de tentoonstelling vroeg vond ik dan ook een groot compliment."

Een van die nieuwe ontwikkelingen, in samenspraak ontstaan, is dat Chloë haar foto’s toont in de vorm van een soort diapresentaties. Het zijn vier stuks in totaal, die gelijktijdig lopen. Door hun verschillende tempo’s ontstaan er steeds nieuwe combinaties. Samuel vertelt daarover: "Die slideshows zijn eigenlijk het tussenstadium van fotografie en video. Ze laten zien dat een film de illusie schept van beweging, maar eigenlijk een opeenvolging is van stilstaande beelden. Ik vind het heel interessant dat ze haar arsenaal als kunstenaar uitbreidt met zulke presentatievormen. Dan denk ik ook aan de papier-machémaskers die ze voor het eerst toont. Daarmee laat ze zien dat ze zich niet hoeft te beperken tot het gebruik van een camera. Zelf wist ik nog niet helemaal wat ze daarmee aanmoest, maar mijn functie is dat ik haar daarin ondersteun, aanmoedig en mee nadenk over hoe deze nieuwe creaties publiek kunnen worden."

Wat Samuel ook intrigeert is dat Chloë vragen zet bij de media waarin ze werkt, die niet alleen in de kunst worden gebruikt, maar ook in popcultuur, kranten, het journaal – noem het maar op. "Ze legt de fantasie bloot dat wanneer je een mechanisch apparaat tussen jou en je onderwerp plaatst, het beeld dan objectief en neutraal zal worden. Dat is een magisch denken dat veel macht geeft aan de machine. Maar die is uiteindelijk gemaakt door mensen, op basis van de eisen die mensen aan de camera stelden. De camera zegt daardoor veel over hoe je als mens naar jezelf kijkt. Dat is zelfs nog los van alle digitale mogelijkheden die de band tussen foto en werkelijkheid los kunnen snijden. Maar ook met analoge fotografie kun je alle kanten nog op: hoe speel je met de verwachting dat het echt is waar je naar kijkt? Daardoor kun je ook in analoge fotografie heel veel subjectiviteit kwijt." Chloë reageert ad rem: "Ik ben absoluut niet objectief." Samuel vervolgt: "Wat heel spannend is, is dat de afgelopen twintig jaar de perceptie van camerabeelden heel erg is opgeschoven. Iedereen weet wel dat ze heel onbetrouwbaar kunnen zijn. Hoe ga je dan om met het werk van een kunstenaar die een heel persoonlijk verhaal wil vertellen? Hoeveel is daarvan nog betrouwbaar? Ik vind dat Chloë daar heel integer mee omgaat, ook omdat ze heel goed weet dat wat ze laat zien als fictie gezien kan worden. Sterker nog, ze werpt die vraag zelf regelmatig op."