19 feb 2021

Willy Organ, Lisette Ma Neza, Jaouad Alloul en Fulco Ottervanger over Besmette Stad

In het megalomane multimediale project ‘Besmette Stad’ laten Vlaamse en Nederlandse kunstenaars zich inspireren door Paul van Ostaijen’s beroemde dichtbundel ‘Bezette Stad’.

Door Lies Mensink

---

Waar Van Ostaijen vanuit ballingschap reflecteerde op de Eerste Wereldoorlog, gaven meer dan negentig kunstenaars in Besmette Stad vanuit de lockdown een artistiek antwoord op de coronacrisis. Aanstaande maandag wordt Van Ostaijens 125e verjaardag gevierd met een drie uur durende livestream aan optredens. Wij spreken vier deelnemende vooraanstaande Vlaamse artiesten Willy Organ, Lisette Ma Neza, Jaouad Alloul en Fulco Ottervanger over hun bijdrage.

Foto door Yaqine Hamzaoui
Foto door Yaqine Hamzaoui

Willy Organ

Willy Organ is het muziekproject van de Gentse muzikant Simon Platteau. Zijn alter ego Willy blinkt uit in tegenstrijdigheid. Hij zingt over angsten en problemen, maar doet dat op een opgewekte dansbare beat: met zijn vervreemdende videoclips zet hij kijkers bewust op het verkeerde been. Willy Organ: “Ik vind het interessant om mij niet te beperken tot de conventies van genres, ik wil er aan rammelen.” Voor Besmette Stad rammelt Willy aan Van Ostaijen’s ‘Banale Dans’.

“Ik vond het wel een compliment dat ik werd uitgenodigd voor Besmette Stad. Paul van Ostaijen was een dichter die zich niet aan conventies hield. Zijn werk is meer dan een gedicht, het is ook iets grafisch, een beeldend kunstwerk. Dat en/en is iets waar ik zelf ook mee bezig ben. Ik wil dat mijn liedjes een gevoelige snaar raken, maar ook plezant zijn en dansbaar. Gelaagdheid is iets waar ik naar zoek.”

“In mijn artistieke antwoord op ‘Banale Dans’ ben ik vanuit het woord ‘banjo’ vertrokken. Ik heb een sample van een banjo achterstevoren gezet, versneld en in stukjes geknipt. Daar heb ik heel het nummer om heen gebouwd. Ik wilde dat het nummer ergens een link had met ‘Banale Dans’, maar ook op zichzelf kon staan. Mijn nummer ‘Enkel Heen (Zonder Enkels)’ legt meer de link naar de situatie waarin we in deze tijd beland zijn: het alleen zijn, het complotdenken, de stedelijke paranoia. Het dystopische wereldbeeld van mensen met mondmaskers, de maalstroom aan regels en politiecontroles, de buren die elkaar verklikken. Ik heb me laten inspireren door de vreemde intermenselijke dingen die boven kwamen drijven tijdens die eerste golf.”

Foto door Yvan Mahieu
Foto door Yvan Mahieu

Lisette Ma Neza

Lisette Ma Neza is afkomstig uit Nederland en studeerde film in Brussel. Met haar Slam Poetry valt ze regelmatig in de prijzen. Ze mocht zich in 2017 Belgisch kampioen noemen, en werd datzelfde jaar Europees vicekampioen. Afgelopen zomer schitterde ze in de Brakke Grond tijdens het Peep Show Palace Festival met een muzikale voorstelling. Of het nu in muziek is, in film of in spoken word: Lisette Ma Neza vertelt verhalen. In haar artistieke antwoord op ‘Banale Dans’ vertelt ze het verhaal van de jonge vrouw.

“Ik had het idee dat er heel weinig raakvlakken zouden zijn tussen mij en Paul van Ostaijen. Doordat het honderd jaar geleden was geschreven, had ik gelijk het beeld dat het een oude man was. In de leesateliers merkte ik dat hoe meer we in zijn leven doken, hoe meer ik er van mezelf in herkende. Hij schreef Bezette Stad in een tijd dat hij jong was en er veel angst was. Hij bleek van mijn leeftijd te zijn en net als toen was het hier tijdens de eerste lockdown in april een angstige tijd.  Er zit bovendien veel muzikaliteit in zijn werk, iets wat ik ook in mijn eigen werk herken.”

“In het gedicht ‘Banale Dans’ was er één zin die me onmiddellijk aansprak: ‘Jonge Meiden weten niets van werkelijkheid’. Mijn generatie is opgegroeid met social media en ik vroeg me af of dat nu waar was, weten wij niets van werkelijkheid? Of is social media onze werkelijkheid? Voor mijn artistieke antwoord op ‘Banale Dans’ schreef ik een tekst en werkte samen met Maja-Ajmia Yde Zellama voor een film waarin we onszelf en onze vriendinnen, ‘jonge meisjes’ met smart phones, in beeld brachten.”

Foto door Koraligue
Foto door Koraligue

Jaouad Alloul

Jaouad Alloul is kunstenaar, ondernemer & activist. Voor Besmette Stad zet hij zijn vele talenten in voor een artistiek antwoord op ‘Music Hall 5’. Hij omschrijft zichzelf als vrijpostig, verbindend, contradictorisch en humoristisch. Jaouad combineert zijn volle baard gerust met een knalroze badpak en vraagt daarvoor bovenal niemand om toestemming.

“Paul van Ostaijen was een rebel; daar herken ik ook wel iets van mezelf in. Normaal gezien put je inspiratie uit jezelf, uit je leven of uit de samenleving; nu haalde ik die inspiratie uit zo’n inspirerende artiest met zo’n dankbaar oeuvre: dat was superleuk. Ik heb me een volledige dag ondergedompeld in het gedicht ‘Music Hall 5’ en in de periode en staat van zijn waarin Paul van Ostaijen het geschreven heeft. Doordat ik zoveel raakpunten vond, kon ik er ook veel van mezelf in steken.”

“Toen ik de opdracht kreeg, ontstond net de grote golf van de Black Lives Matter- beweging. In het gedicht komt een zekere ‘Coco’ voor. Dat verwijst naar een vrouw, maar gaat ook over cocaïne en over de wanhoop die je daarbij kunt ervaren. Die wanhoop deed mij heel erg denken aan zwarte mensen en mensen van kleur die bijna wanhopig vroegen om gewoon niet vermoord te worden.”

“Het gevecht dat Paul van Ostaijen in zijn tijd voerde, herkende ik ook in wat de BLM-beweging daar deed: die vochten ook tegen onderdrukkende structuren. ‘Eind van ons Latijn’ is daar een soort antwoord op: misschien als ze eens echt luisteren naar onze pijn en wanhoop dat er iets verandert. Het is ook de hoop op een soort empathie van die grotere structuren.”

Fulco Ottervanger (links) door Yaqine Hamzaoui
Fulco Ottervanger (links) door Yaqine Hamzaoui

Fulco Ottervanger

Fulco Ottervanger is een veelzijdige artiest; hij is zowel instrumentalist, zanger als schrijver. Zijn muziek zit nooit helemaal vast: hij laat altijd genoeg ruimte voor risico en improvisatie. Fulco denkt naar eigen zeggen niet in genres, is onstuimig en dynamisch. Dat klinkt zo’n beetje als ‘Music Hall 4’, het gedicht vol knallende trommels en rinkelende koffiekopjes, waar hij een artistiek antwoord op schreef.

“Ik schreef ‘Afgelast’ in een tijd dat alles was afgelast. Het was muisstil in de stad, mensen mochten elkaar niet meer zien. Het feestelijke en wilde van het gedicht ‘Music Hall 5’ wilde ik zetten tegenover de stilte van de tijd waarin we zaten. Het gedicht drijft een beetje de spot met al het gehost en gefeest: het is geforceerd vrolijk. Op mijn beurt drijf ik in ‘Afgelast’ de spot met de maatregelen waarin we plots beland zijn: je mag elkaar zelfs ‘niet meer luchten’.”

“Het gedicht ‘Music Hall 4’ kwam pas echt tot z’n recht toen ik het losliet en muziek begon te maken. Er ontstond een groove voorafgaand aan een soort dronken samenzang. Het klinkt alsof mensen na een feest dronken arm in arm naar huis lopen. Voor de groove heb ik letterlijk elementen uit het gedicht gepakt zoals de knallende ‘BOM BAM’, de ‘tarita tarita taritatta’. Als je goed luistert komen ook de rinkelende koffiekoppen uit het gedicht terug.”

Boem Paukeslag!

Maandag 22 februari staan Willy Organ, Jaouad Alloul, Lisette Ma Neza en Fulco Ottervanger in Antwerpen op de planken om hun artistieke antwoorden te delen tijdens de livestream Boem Paukeslag! Willy maakt van zijn vertaling een banale choreografie, Jaouad brengt ‘Eind van ons Latijn’ intiem met een live pianist en Lisette en Maja-Ajmia tonen hun film. Fulco is gewapend met loopstation en laat zoals altijd genoeg ruimte voor improvisatie. Vanuit onze eigen Brakke Grond zijn onder meer Lucky Fonz III, Spinvis en Aafke Romeijn te zien, zo streamen we van de ene besmette stad naar de andere.