01 feb 2021

Beyond the Black Box anno 2021 - "Als je je verbeelding vrij kan laten, is er zóveel mogelijk"

In gesprek met Ine Ubben en Clara Cortes

Ine is opgeleid als ‘devised’ theatermaker in Praag. Ze ziet alles als materiaal: een ruimte, een voorwerp, een herinnering. Clara is opgeleid als beeldend kunstenaar en performer, maar werkt het liefst interdisciplinair. Ze delen een fascinatie voor de details en de poëzie in het alledaagse.

“‘Devised’, ik kan er niet écht een goede vertaling voor vinden” mijmert Ine.  Uit de beschrijving die volgt, maken we op dat bij deze theatervorm ook levenloze of zelfs onstoffelijke objecten een verhaal kunnen voortbrengen. Omdat Clara van oorsprong Spaanstalig is, zetten we het gesprek voort in het Engels. Het wordt een ‘hybride’ gesprek over post-disciplinair theater, de eigenaardigheid van thee-eitjes en de poëzie van het banale.

---

Door Joelie Stork

Hoe zouden jullie jezelf als maker(s) omschrijven?

Ine: “Voor mij begint het bij dingen die ik vind, dingen die ik zie, hoor, voel: een gesprek dat ik afluister, het licht dat een ruimte binnenvalt, verloren pennen en potloden onderin een rugzak, het gevoel van eenzaamheid en het verlangen naar thuiskomen. Alles is er al, als maker breng ik dat samen, als een puzzelstukje waarmee je een collage kunt maken.”

Clara: “Ik heb een achtergrond in hedendaagse beeldende kunst en circusperformance. Dat is mijn vertrekpunt en van daaruit ga ik samenwerkingen aan en zie ik wel waar het uitkomt. Ik werk het liefst interdisciplinair. Ik ben erg geïnteresseerd in details. Dagelijkse dingen die normaal gesproken aan je voorbij gaan, maar absurd worden als je er de aandacht op vestigt.”

Beyond the Black Box vindt online plaats, wat stond er van jullie op de offlineversie gepland?

“Eigenlijk zijn wij meteen met dit plan gekomen. Wij hadden het er al vijf jaar over dat we samen iets wilde maken. Clara woonde in Barcelona en ik in België, dus het was altijd lastig om af te spreken. Door de hele lockdown situatie ontmoetten we elkaar ineens veel online. Toen bedachten we dat we juist iets konden doen met het online gegeven. De online ontmoetingen inspireerden ons. Er werd een nieuw soort nieuwsgierigheid aangeboord: “waar ben je?”, “wat gebeurt daar?”, “hoe gaat het met je?”. We wilden publiek vinden om ook zulke ontmoetingen aan te gaan en de poëzie in het alledaagse te vinden.”

Hoe heeft corona jullie praktijk als makers veranderd?

“Gek genoeg konden we nooit het moment vinden om te gaan samenwerken. Dan was Ine weer in Praag, dan was Clara weer in Nederland. Het was nooit ‘het moment’. De coronasituatie heeft echt onze geest geopend. “Waarom niet nu?” zeiden we toen tegen elkaar. Ineens was de afstand geen probleem meer en maakten we juíst gebruik van dat gegeven en de online ontmoetingen.”

“We zijn nu veel meer bewust geraakt van onze huiselijke omgeving. Als kunstenaars willen we zoom, wat door de coronasituatie een veelgebruikt online medium in thuis- en werksituaties is geworden, een extra dimensie meegeven door het in een artistiek kader te plaatsen. We gaan in ons werk eigenlijk uit van wat er al is en plaatsen dat spreekwoordelijk ‘onder een stolp’.”

“We brengen ogenschijnlijk alledaagse dingen onder de aandacht. Deze dingen kunnen een persoonlijk verhaal onthullen, of een gemeenschappelijk verhaal dat jij en ik met elkaar delen. Het kan iets onthullen over de samenleving. Maar ook het object zelf, zijn materialiteit, kan ons iets vertellen en onze verbeelding prikkelen. Dit is bijvoorbeeld niet alleen een beker, het maakt ook geluid, het heeft een textuur. Kunst geeft ons de ruimte en tijd om deze beleving nader te onderzoeken en onze fantasie de vrije loop te laten.”

Jullie hebben het over de poëzie van alledaagse objecten. Is er een object dat in coronatijd voor jullie een (meer) poëtische waarde heeft gekregen?

“Voor mij is het mijn theebeker. Ik kan heel lang gefascineerd kijken naar hoe de bubbeltjes omhoog borrelen als ik kokend water over mijn thee-eitje giet. Hoe het water langzaam van kleur verandert. Of het geluid dat ontstaat als ik de thee inschenk. Maar ook de aanslag die achterblijft in de beker. Met elke slok blijft er een nieuwe laag achter en ontstaat er een geheel nieuwe wereld.”

Wat hebben jullie als makers of als mens van deze tijd geleerd?

“We hebben gemerkt hoe belangrijk het is om in contact te blijven en op zoek te gaan naar manieren om te blijven creëren in deze tijd. En natuurlijk de ontdekking dat het nog steeds kan. Dat je denkt te weten hoe het leven werkt, hoe kunst werkt en dat je het dan ineens helemaal opnieuw moet uitvinden.”

“Ik denk dat onze verbeelding ons kan redden uit een situatie waarin we ons opgesloten voelen, niets meer kunnen doen en geen mensen kunnen ontmoeten. Het kan ons helpen om nieuwe dingen te zien, maar kan ons ook uit een situatie verlossen. Als je je verbeelding vrij kan laten, is er zóveel mogelijk. Soms heb je de ander nodig om je daartoe te prikkelen. Als we dat toelaten, kan er een hele wereld opengaan. Een wereld vol verwondering en nieuwsgierigheid.”

Ook benieuwd naar die wereld? Schrijf je in voor NICE TO MEET YOU en ga die ontmoeting aan.